Zmiany z 2023 r. w urlopach i zasiłkach związanych z rodzicielstwem - pytania i odpowiedzi

Zapoznaj się z opracowanymi przez ZUS odpowiedziami na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące zmian w urlopach i zasiłkach związanych z rodzicielstwem, wprowadzonych mocą ustawy z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 641).

W jakiej formie i do kogo należy złożyć wniosek o zmianę wysokości zasiłku macierzyńskiego od 26 kwietnia 2023 r. w przypadku pracownika, który na dzień wejścia w życie ustawy z 9 marca 2023 r. pobierał zasiłek macierzyński?

Wniosek o ustalenie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości w przypadku pracownika, który na dzień wejścia w życie ustawy z 9 marca 2023 r. pobierał zasiłek macierzyński powinien być złożony w formie pisemnej lub elektronicznej do płatnika zasiłku, tj. płatnika składek lub ZUS.

Forma wniosku uzależniona jest od tego, do kogo pracownik składa wniosek:

KLIKNIJ i SPRAWDŹ - Mistrz Kadr i Płac - Książka z aktualizacją przez 365 dni

jeżeli do płatnika składek (płatnika zasiłku) – w formie pisemnej,
jeżeli do ZUS – w formie pisemnej lub elektronicznej (np. za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS na formularzu POG).

Wniosek o ustalenie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości (w okresie przejściowym) nie ma sformalizowanego wzoru.

Pracownica wykorzystała maksymalny okres zasiłku rodzicielskiego. Obecny art. 182 ^1a 2 K.p. uprawnia ją do dodatkowych 24 tygodni (zaświadczenie z ustawy „Za życiem”). Czy zasiłek z tego tytułu wynosi 81,5% podstawy?

Nie. Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego od 26 kwietnia 2023 r. wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Czy pracownicy, która dnia 2 sierpnia 2022 r. pobierała zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy za okres urlopu macierzyńskiego i bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, tj. od 2 listopada 2022 r., korzystała z urlopu rodzicielskiego i pobierała zasiłek macierzyński w tej samej wysokości, tj. 80%, należy na jej wniosek wyrównać wysokość zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego do wysokości 81,5% od dnia 2 listopada 2022 r. na podstawie ustawy z 9 marca 2023 r.? Czy jednak art. 41 ww. ustawy odnosi się tylko i wyłącznie do zasiłku macierzyńskiego należnego za okres dodatkowych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, z którego w tym przypadku będzie korzystał ojciec dziecka?

Zgodnie z art. 41 ustawy z 9 marca 2023 r. ubezpieczona, która w okresie od 2 sierpnia 2022 r. do 25 kwietnia 2023 r. (włącznie) miała prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego albo jego części lub wykorzystała zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego albo jego części – udzielonego na podstawie ustawy zasiłkowej w brzmieniu dotychczasowym – ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za części urlopu rodzicielskiego na zasadach określonych w art. 34 i 35 ustawy z 9 marca 2023 r. w wysokości określonej w ustawie zasiłkowej w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Art. 34 i 35 reguluje prawo pracowników (którzy od 2 sierpnia do dnia wejścia w życie nowych regulacji korzystali z urlopu rodzicielskiego albo byli uprawnieni do takiego urlopu) do:

dodawanej 9-tygodniowej nieprzenoszalnej części urlopu dla wszystkich pracowników oraz
dodatkowych 24 tygodni urlopu rodzicielskiego dla pracowników-rodziców dzieci objętych programem „Za życiem”.

Zatem art. 41 ustawy z 9 marca 2023 r. reguluje prawo do zasiłku macierzyńskiego za ww. części urlopu rodzicielskiego.

Przepis ten nie jest podstawą do ustalenia zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości (obowiązującej od 26 kwietnia 2023 r.) dla pracowników, którzy korzystali z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego w okresie od 2 sierpnia 2022 r. do 25 kwietnia 2023 r. (włącznie).

Pracownica urodziła dziecko 21 stycznia 2023 r. i złożyła wniosek o zasiłek macierzyński i rodzicielski w wysokość 80%, a od 1 maja 2023 r. nie jest już pracownikiem. Czy nowy wniosek o zasiłek powinna złożyć do ZUS? Czy najpierw do zakładu pracy? Zaznaczam, że ojciec dziecka nie będzie korzystał ze swojej części urlopu rodzicielskiego.

Jeżeli pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, to oznacza, że wystąpiła na podstawie art. 179¹ K.p. z wnioskiem o udzielnie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze. W związku z wejściem w życie ustawy z 9 marca 2023 r. ubezpieczonej przysługuje prawo do złożenia wniosku o ustalanie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości do 26 kwietnia 2023 r. Wniosek ten powinna złożyć do pracodawcy, który ustali zasiłek macierzyński w nowej wysokości za okres od 26 do 30 kwietnia 2023 r. W celu wypłacania zasiłku macierzyńskiego po ustaniu tytułu ubezpieczenia pracodawca powinien przekazać do ZUS takie dokumenty jak: zaświadczenie Z-3, kopie wniosku o udzielnie urlopów oraz kopie oświadczenia drugiego z rodziców, że nie będzie korzystać z urlopów, potwierdzone za zgodność z oryginałem. Pracodawca powinien również przekazać do ZUS kopię wniosku o ustalanie zasiłku w nowej wysokości potwierdzoną za zgodność z oryginałem.

Urlop macierzyński rozpoczął się 14 listopada 2022 r. i trwał do 2 kwietnia 2023 r. W tym czasie wypłacany był zasiłek macierzyński w stawce procentowej podstawy zasiłku 100%. Następnie pracownica złożyła wniosek o urlop rodzicielski na 6 tygodni i rozpoczęła ten urlop 3 kwietnia 2023 r. Czy zasiłek macierzyński powinien być wypłacony w stawce 100%, czy już po nowemu – 70%?

Jeżeli ubezpieczona złożyła wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przed wprowadzeniem ustawy z 9 marca 2023 r., tj. przed 26 kwietnia 2023 r., to zasiłek macierzyński za ten okres powinien być wypłacany w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku za cały okres wnioskowanego urlopu.

Jeżeli natomiast ubezpieczona złoży wniosek o ustalenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w nowej wysokości (70% podstawy wymiaru zasiłku) do 17 maja 2023 r., to zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego w nowej wysokości należy ustalić od 26 kwietnia 2023 r. (wejście w życie ustawy z 9 marca 2023 r.). Zatem w przedstawionym przypadku zasiłek macierzyński będzie wynosił:

za okres od 3 do 25 kwietnia 2023 r. – 100% podstawy wymiaru zasiłku,
za okres od 26 kwietnia 2023 r. – 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Czy wniosek o podwyższenie zasiłku do 81,5% powinni złożyć tylko ubezpieczeni, którzy przed 26 kwietnia 2023 r. złożyli wniosek całoroczny o urlop macierzyński i rodzicielski (tj. od razu na 52 tygodnie), czy również ubezpieczeni, którzy przed 26 kwietnia 2023 r. złożyli tylko wniosek o urlop macierzyński (bez rodzicielskiego)?

Wniosek o ustalenie zasiłku w nowej wysokości mogą złożyć osoby, które na dzień 26 kwietnia 2023 r. pobierały zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego. Ubezpieczony, który wystąpi z wnioskiem o udzielnie urlopu rodzicielskiego od 26 kwietnia 2023 r. i któremu pracodawca udzieli tego urlopu, będzie miał prawo do zasiłku macierzyńskiego zgodnie ze zmienionymi przepisami.

Pracownica urodziła 24 kwietnia 2023 r. i złożyła wniosek o urlop rodzicielski i macierzyński do 21 dni. Czy płacimy jeszcze 80% do 26 kwietnia, czy już po nowemu 81,5%?

Ubezpieczona, która przed 26 kwietnia 2023 r. złożyła wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego (tzw. długi wniosek o zasiłek), ale nie rozpoczęła pobierania tego zasiłku w dniu 26 kwietnia 2023 r., może złożyć wniosek ponownie. Na podstawie nowego wniosku zasiłek macierzyński zostanie ustalony w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli natomiast do 26 kwietnia 2023 r. ubezpieczona nie złożyła w ogóle wniosku o udzielnie urlopu i wypłacenie zasiłku, lecz wniosek ten zostanie złożony już po wejściu w życie ustawy z 9 marca 2023 r., pracownica będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.

Pracownica, która urodziła dziecko 17 kwietnia 2023 r., chce skorzystać z tzw. długiego urlopu, czyli macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze następujących po sobie. Dotychczas zasiłek macierzyński byłby w wysokości 80% podstawy wymiaru za cały okres 52 tygodni, a po nowemu to 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Jak powinniśmy postąpić w opisywanym przypadku?

Jeżeli ubezpieczona nie złoży ponownie wniosku o zasiłek macierzyński, będzie korzystać z zasiłku macierzyńskiego zgodnie z wnioskiem złożonym przed 26 kwietnia 2023 r., tj. w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Jeżeli natomiast do 26 kwietnia 2023 r. ubezpieczona nie złożyła w ogóle wniosku o udzielnie urlopu i wypłacenie jej zasiłku, lecz wniosek ten zostanie złożony już po wejściu w życie ustawy z 9 marca 2023 r., będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.

Czy od 26 kwietnia 2023 r. oboje rodzice mogą korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego udzielonego po np. 20 tygodniach w przypadku urodzenia jednego dziecka?

Tak.

Jeśli jeden rodzic wykorzysta 15 tygodni i drugi 17 tygodni, to dla kogo będzie do wykorzystania te dodatkowe 9 tygodni? Wtedy też nie można dzielić, tylko rodzice muszą zdecydować, kto będzie korzystać?

Pytanie nie dotyczy prawa do zasiłków wypłacanych z ubezpieczenia społecznego w razie macierzyństwa, lecz przepisów Kodeksu pracy. Interpretacja przepisów prawa pracy nie należy do właściwości ZUS.

Dziecko w marcu 2022 r. skończyło 6 lat, ale na dzień 2 sierpnia 2022 r. rodzic miał prawo do urlopu rodzicielskiego, bo nie było jeszcze końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Czy teraz od 26 kwietnia 2023 r. ten ojciec dziecka ma dalej prawo do tych 9 tygodni dodatkowego urlopu rodzicielskiego, bo miał prawo na 2 sierpnia 2022 r.? Czy już nie ma prawa, bo dziecko ma już skończone 6 lat?

Czy części urlopu rodzicielskiego muszą być wielokrotnością tygodnia?

Jeśli matka wykorzystała urlop macierzyński (20 tygodni), rodzicielski wykorzystuje w tej chwili ojciec dziecka, to czy te dodatkowe 9 tygodni może wykorzystać tylko matka dziecka? Jeśli ten podstawowy rodzicielski wykorzystuje ojciec dziecka?

Pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim od 6 grudnia 2022 r. do 24 kwietnia 2023 r., płatnym 100% podstawy zasiłku, później na urlopie rodzicielskim od 25 kwietnia 2023 r. do 05 czerwca 2023 r., płatnym 60% podstawy zasiłku. Proszę o wskazanie procentowej wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres od 25 kwietnia 2023 r. dla tej pracownicy po zmianie przepisów, która wchodzi w życie z dniem 26 kwietnia 2023 r., biorąc pod uwagę dwa warianty:

1) pracownica nie złożyła wniosku o przeliczenie zasiłku,
2) pracownica złożyła wniosek o przeliczenie zasiłku.

Jeżeli pracownica złoży wniosek o ustalenie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego, to zasiłek macierzyński za okres od 26 kwietnia do 5 czerwca 2023 r. będzie przysługiwał jej w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli ww. wniosku nie złoży, zasiłek macierzyński będzie przysługiwał w dotychczasowej wysokości, tj. 60% podstawy wymiaru zasiłku.

Czy z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (9 tygodni) może skorzystać ojciec dziecka, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą?

Tak. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej należy przyjąć, że prawo do zasiłku macierzyńskiego dla ubezpieczonych niebędących pracownikami powinno być ustalane na zasadach analogicznych jak w przypadku pracowników. Oznacza to, że zasiłek macierzyński powinien być wypłacany zgodnie z zasadami przyznawania urlopów, zarówno w odniesieniu do ubezpieczonych będących pracownikami, jak i ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu niż zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.

Czyli trzeba będzie złożyć dwa wnioski do pracodawcy o urlop macierzyński, a potem rodzicielski, a osobny wniosek o zasiłek, w którym deklaruje, że będą one wybrane jeden po drugim?

Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami K.p. jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego. Urlop rodzicielski jest udzielany przez pracodawcę na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika, który jest rodzicem dziecka, w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Jeżeli ubezpieczona matka dziecka chciałaby otrzymywać zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku, powinna złożyć nie później niż 21 dni po porodzie pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 182^1a § 4 K.p., przysługującego ojcu dziecka.

Jeżeli zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 80% jest już wypłacany od sierpnia 2022 r., to czy teraz od 26 kwietnia należy wypłacać 81,5%, czy także musi być złożony nowy wniosek?

Podstawą do ustalenia zasiłku macierzyńskiego w zmienionej wysokości za okres od 26 kwietnia 2023 r. jest wniosek świadczeniobiorcy o ustalenie zasiłku w nowej wysokości.

Pracownik ma 5-letnie dziecko, na które matka nie wzięła ani macierzyńskiego, ani rodzicielskiego, ponieważ nie była nigdzie zatrudniona.

Czy pracownik może skorzystać z dodatkowych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego?

Pracownica 16 marca 2023 r. złożyła wniosek o tzw. pełny urlop: macierzyński od 16 marca 2023 r. do 2 sierpnia 2023 r. i rodzicielski od 3 sierpnia 2023 r. do 13 marca 2024 r. (32 tygodnie). Czy w związku z tym, że w dniu wejścia w życie ustawy pracownica korzysta z macierzyńskiego, ale nie zaczęła korzystać jeszcze z rodzicielskiego, pracodawca ma obowiązek niezwłocznie zwrócić pracownicy wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego, a pracownica musi w ciągu 7 dni złożyć nowy wniosek o urlop rodzicielski?

Czy jeżeli 5 kwietnia 2023 r. pracownicy skończył się urlop rodzicielski, a zasiłek wypłacany był przez ZUS, to może ona złożyć do ZUS wniosek o zmianę wysokości zasiłku do 81,5% od 2 sierpnia 2022 r.? Czy w tym przypadku to nie przysługuje?

O ustalenie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości na podstawie ustawy z 9 marca 2023 r. może wystąpić osoba, która pobiera zasiłek macierzyński na dzień wejścia w życie ustawy z 9 marca 2023 r. albo która złożyła wniosek o wypłacenie zasiłku, ale nie rozpoczęła jeszcze jego pobierania.

Jeżeli zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego był wypłacany za okres od 2 sierpnia 2022 r. do 5 kwietnia 2023 r., to ubezpieczonej nie przysługuje zasiłek macierzyński w nowej wysokości (obowiązującej od 26 kwietnia 2023 r.).

Czy jeśli pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim od 16 listopada 2022 r. i rodzicielskim do 17 maja 2023 r., a zasiłek macierzyński wypłacany jest w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, to jeśli złoży kolejny wniosek o kolejną część od 18 maja 2023 r., to będzie płatne 60% czy 70%? W jakiej wysokości przysługiwać będzie zasiłek macierzyński ojcu dziecka za dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego?

Jeżeli wniosek o zasiłek macierzyński za niewykorzystaną część urlopu rodzicielskiego zostanie złożony po 26 kwietnia 2023 r., to zasiłek macierzyński za tę część urlopu będzie przysługiwał w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Zasiłek macierzyński przysługujący ojcu dziecka za dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego (na podstawie art. 182^1a § 4 K.p.) przysługiwać będzie w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Z jakich przepisów wynika rozróżnienie formy składania wniosków na papierowe i elektroniczne? Bardzo proszę o podanie podstawy prawnej dla składania wniosków w formie elektronicznej z wymaganym podpisem kwalifikowanym.

Zasady składania wniosków stanowiących podstawę do ustalenia i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wynika z art. 61b ust. 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z tym przepisem postępowanie w sprawie przyznania i wypłaty zasiłku wszczyna się na wniosek złożony w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na elektroniczną skrzynkę podawczą Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub na adres do doręczeń elektronicznych.

Czy ubezpieczona, która urodziła dziecko 25 kwietnia 2023 r., powinna złożyć wniosek o zasiłek macierzyński i wniosek o ustalenie zasiłku w nowej wysokości?

Jeżeli ubezpieczona do 26 kwietnia 2023 r. nie złożyła wniosku o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego, to podstawą do ustalenia zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości (odpowiednio 81,5% albo 100% i 70% podstawy wymiaru zasiłku) będzie wniosek o zasiłek macierzyński oraz pozostałe dokumenty wymagane przez rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 maja 2023 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz.U. z 2023 r. poz. 937).

Komu przysługuje 9 tygodni, jeśli macierzyński wykorzystała matka dziecka, a rodzicielski wykorzystuje ojciec (jest w trakcie)? Te 9 tygodni przysługuje wtedy matce dziecka?

Czy ZUS powinien zwrócić w ciągu 7 dni od dnia wejścia w życie przepisów złożony wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski celem ponownego jego złożenia przez pracownika, który rozpoczął korzystanie z urlopu macierzyńskiego?

Wnioski o udzielnie urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego składane są do pracodawcy. Zatem ZUS nie ma możliwości zwrócić tych wniosków. W celu ustalenia zasiłku w nowej wysokości obowiązującej za okres od 26 kwietnia 2023 r. konieczny jest wniosek złożony przez ubezpieczonego do płatnika zasiłku.

Pracownik złożył wniosek o urlop rodzicielski, ale nie rozpoczął go do 26 kwietnia 2023 r. Czy na pewno termin na złożenie nowego wniosku to 21 dni, a nie 7 dni?

Dla dzieci urodzonych 26 kwietnia 2023 r. i wcześniej urlop ojcowski można wykorzystać przez okres 2 lat?

Czy będzie nowy komentarz do ustawy zasiłkowej? I ewentualnie kiedy?

Tak. Nowy komentarz do ustawy zasiłkowej jest w trakcie opracowywania. Przewidywana data opublikowania zaktualizowanego komentarza to połowa czerwca 2023 r.

Pracownicy, która jest na urlopie rodzicielskim i złoży wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości, zasiłek macierzyński za kwiecień należy wypłacić do 25 kwietnia w wysokości 80%, a od 26 kwietnia 81,5%?

Ubezpieczonej, która na dzień wejścia w życie ustawy z 9 marca 2023 r. pobierała zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku i złoży wniosek o ustalenie zasiłku w nowej wysokości, będzie przysługiwał zasiłek macierzyński za okres do 25 kwietnia 2023 r. w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, a za okres od 26 kwietnia 2023 r. w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.

Jeśli matka dziecka nie jest ubezpieczona, to ubezpieczony ojciec może wnioskować o dodatkowe 9 tygodni?

Czy jeżeli dziecko w marcu 2022 r. skończyło 4 lata i na dzień 2 sierpnia 2022 r. rodzic miał prawo do urlopu rodzicielskiego, to teraz ojciec dziecka ma dalej prawo do 9 tygodni dodatkowego urlopu rodzicielskiego? Jeśli tak, do kiedy może z tego prawa skorzystać? Kiedy chce, czy ma czas tylko do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat?

Czy ojciec do tych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego ma prawo na każde dziecko, które nie ma jeszcze 6 lat? W sytuacji gdy ojciec ma troje dzieci, które mają 2, 3 i 4 lata, to na każde z tych dzieci może wykorzystać po 9 tygodni urlopu rodzicielskiego?

Ubezpieczona matka dziecka w dniu 26 kwietnia 2023 przebywa na urlopie rodzicielskim od 1 kwietnia 2023 r. do 10 listopada 2023 r. Otrzymuje zasiłek w wysokości 100% za okres od 1 kwietnia 2023 r. do 12 maja 2023 r. i 60% za okres od 13 maja 2023 r. do 10 listopada 2023 r.

Czy pracownica korzystająca z urlopu rodzicielskiego w takim trybie ma możliwość złożenia wniosku o ustalenie nowej wysokości zasiłku od dnia 26 kwietnia 2023 r.? Jeśli tak, to czy zasiłek, który obowiązywałby według dotychczasowych zasad w wysokości 100%, obniżamy do 70%, a 60% od 13 maja 2023 r. podwyższamy do 70%?

Jeżeli ubezpieczona złoży wniosek o ustalenie zasiłku w nowej wysokości, to zasiłek macierzyński za okres od 26 kwietnia 2023 r. przysługiwać jej będzie w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Jakie dokumenty powinien złożyć ojciec dziecka, aby skorzystać z 9 dodatkowych tygodni urlopu rodzicielskiego?

Wskazanie dokumentów stanowiących podstawę do udzielania urlopu rodzicielskiego nie należy do właściwości ZUS. Podstawą do ustalenia prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego są dokumenty wskazane w ustawie zasiłkowej i rozporządzeniu o dowodach.

Czy wnioski o urlop rodzicielski złożone wcześniej trzeba odsyłać pracownikom z informacją o złożeniu nowego, nawet jeśli dotyczył również urlopu macierzyńskiego?

Czy urlop rodzicielski może być udzielony w dniach, a nie jak do tej pory w tygodniach?

Jak stosujemy znowelizowane przepisy do odroczonych 16-tygodniowych urlopów rodzicielskich? Jeżeli pracownik odroczył urlop 3 lata temu, czy obejmują go znowelizowane przepisy?

Czy „nieprzenaszalną” 9-tygodniową część urlopu rodzicielskiego można podzielić pomiędzy oboje rodziców, w sytuacji gdy matka wykorzystała 28 tygodni urlopu rodzicielskiego, a ojciec 4 tygodnie? Czy w opisanej sytuacji dodatkowe 9 tygodni można podzielić w ten sposób, że matka bierze 4 tygodnie, a ojciec 5 tygodni?

Czy obowiązek niezwłocznego zwrócenia wniosku pracownikowi, któremu przed 26 kwietnia nie rozpoczął się urlop rodzicielski, dotyczy również wniosków złożonych na roczny urlop macierzyński + rodzicielski? Czy w tej sytuacji należy zwrócić cały wniosek i prosić pracownika o złożenie nowego, czy wystarczy, aby pracownik zwrócił się z wnioskiem o naliczanie zasiłku po nowej stawce 81,5%?

Kwestia zwracania wniosków o urlop nie dotyczy prawa do zasiłków wypłacanych z ubezpieczenia społecznego w razie macierzyństwa, lecz przepisów Kodeksu pracy. Interpretacja przepisów prawa pracy nie należy do właściwości ZUS.

Aby otrzymać zasiłek w nowej wysokości od 26 kwietnia 2023 r. (81,5% podstawy wymiaru zasiłku), ubezpieczony pracownik powinien złożyć wniosek o ustalenie zasiłku w nowej wysokości.

Pracownica urodziła 19 kwietnia 2023 r. Złożyła wniosek o urlop rodzicielski od razu po macierzyńskim. Jeśli po 26 kwietnia 2023 r. złoży wniosek o ustalenie zasiłku w wysokości 81,5%, to od kiedy pracodawca musi wypłacić 81,5%? Czy z wyrównaniem, czy z datą złożenia wniosku?

Na podstawie wniosku o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego złożonego po 26 kwietnia 2023 r. zasiłek macierzyński za cały okres udzielonego przez pracodawcę urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego przysługuje w nowej wysokości, tj. odpowiednio 81,5% albo 100% i 70% podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli zatem ubezpieczonej zostanie udzielony urlop macierzyński za okres od 19 kwietnia 2023 r., a wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu zostanie złożony po 25 kwietnia 2023 r., to zasiłek powinien zostać ustalony w nowej wysokości.

Czy możemy uwzględnić wniosek pracownika przebywającego na dzień 26 kwietnia 2023 r. na urlopie rodzicielskim o zastosowanie 70% stawki podstawy wymiaru, jeżeli pracownik ten przed 26 kwietnia 2023 r. pobierał zasiłek macierzyński w wysokości 100% przez 6 tygodni urlopu rodzicielskiego? Jeżeli tak, to czy korygujemy już wypłacony zasiłek ze 100% do 70%?

Jeżeli ubezpieczony złoży wniosek o ustalenie zasiłku w nowej wysokości na podstawie art. 39 ust. 2 ustawy z 9 marca 2023 r., zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego za okres od 26 kwietnia 2023 r. przysługiwać będzie w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku. Zasiłek macierzyński za okres przed 26 kwietnia 2023 r. powinien być wypłacony według zasad obowiązujących przed tą datą.

W jaki sposób powinna być ustalona podstawa wymiaru zasiłku chorobowego w przypadku skorzystania przez pracownika z urlopu opiekuńczego na podstawie art. 173¹p. albo ze zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin z powodu działania siły wyższej na podstawie art. 148¹K.p.?

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu, o którym mowa w art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. W przypadku pracownika, który korzystał z urlopu opiekuńczego (nieobecność usprawiedliwiona) na podstawie art. 173¹ K.p., podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowić będzie wynagrodzenie po uzupełnieniu na zasadach określonych w art. 38 ust. 2 i 3 w związku z art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej.

W przypadku pracownika, który korzystał ze zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin z powodu działania siły wyższej na podstawie art. 148¹ K.p., podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowić będzie wynagrodzenie w kwocie faktycznie wypłaconej*.

* Uwaga od redakcji: Część ekspertów jest zdania, że w przypadku skorzystania przez pracownika ze zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej w dniach (1 lub 2 dni) do podstawy świadczenia chorobowego powinno wejść wynagrodzenie po odpowiednim uzupełnieniu.

Czy ubezpieczona w terminie 21 dni po porodzie może złożyć pracodawcy jednocześnie wniosek ZAM o udzielenie 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i wniosek ZUS na 32 tygodnie rodzicielskiego, które będzie chciała wykorzystać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim? Czy oba wnioski będą musiały być uwzględnione?

Jeżeli ubezpieczona chciałaby otrzymywać zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku, powinna złożyć wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za pełny okres tych urlopów, tj. za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego, nie później niż 21 dni po porodzie. Zgodnie natomiast z art. 182^1d § 1 K.p. urlop rodzicielski jest udzielany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika-rodzica dziecka w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Natomiast składając wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego ubezpieczona matka dziecka deklaruje jedynie, że wykorzysta zasiłek macierzyński ww. wymiarze. Po udzieleniu urlopu rodzicielskiego przez pracodawcę ubezpieczona powinna złożyć „uzupełniający” wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu poprzez podanie konkretnego okresu od‒do, w jakim będzie korzystać z zasiłku.

Jednocześnie w kwestii uproszczenia zasad składania wniosków w sprawie wypłacenia zasiłku macierzyńskiego ZUS skierował zapytanie do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.

Pytanie dotyczy urlopu rodzicielskiego: oboje rodzice skorzystali z urlopu rodzicielskiego (32 tygodnie), podzielonego na części. Dla którego z rodziców jest 9 tygodni – tylko dla jednego, czy mogą się nim podzielić? Czy jest to uzależnione od liczby części, które wykorzystali i można podzielić między rodziców te 9 tygodni tak, aby żadne z rodziców nie przekroczyło 5 części każde, czy te 5 części będzie limitem dla obydwojga i dotyczy urlopu rodzicielskiego i 9 tygodni dodatkowych razem?

Zgodnie z art. 182^1a § 4 K.p. każdemu z pracowników-rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymiaru urlopu określonego w art. 182^1a § 4 § 1 i 2 k.p (tj. odpowiednio 41 tygodni lub 43 tygodnie i 65 lub 67 tygodni). Prawa tego nie można przenieść na drugiego z pracowników-rodziców dziecka. Skorzystanie z urlopu rodzicielskiego w wymiarze co najmniej 9 tygodni oznacza wykorzystanie przez pracownika-rodzica dziecka urlopu, o którym mowa w art. 182^1a § 4 K.p.

Należy zaznaczyć, że to pytanie nie dotyczy prawa do zasiłków wypłacanych z ubezpieczenia społecznego w razie macierzyństwa, lecz przepisów Kodeksu pracy. Interpretacja przepisów prawa pracy nie należy do właściwości ZUS.

Pytanie dotyczy urlopu rodzicielskiego: matka dziecka po porodzie w ogóle nie korzystała z urlopu macierzyńskiego ani rodzicielskiego. Dziecko urodzone w 2018 r. (5 lat). Ojciec chce wykorzystać 9 tygodni dodatkowego urlopu. Czy mu przysługuje?

Pytanie nie dotyczy prawa do zasiłków wypłacanych z ubezpieczenia społecznego w razie macierzyństwa, lecz zasad udzielania urlopów związanych z rodzicielstwem, które reguluje Kodeks pracy oraz ‒ w ww. przypadku ‒ przepisy ustawy z 9 marca 2023 r. (w zakresie zmian do Kodeksu pracy). Interpretacja tych przepisów nie należy do właściwości ZUS.

Nauczycielka urodziła 11 kwietnia 2023 r. W dniu 20 kwietnia 2023 r. złożyła wniosek o urlop macierzyński, a po jego zakończeniu o urlop rodzicielski (na cały okres, w ciągłości). Na liście wynagrodzeń płatnej 27 kwietnia 2023 r. urlop macierzyński nie został jeszcze rozliczony. W związku z wejściem w życie ustawy 26 kwietnia 2023 r. ‒ czy wystarczy, kiedy pracownik złoży wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w wyższej wysokości, aby zakład pracy zapłacił 81,5% za cały okres trwania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego? Czy musi wycofać wcześniejszy wniosek, który obowiązywał do 25 kwietnia 2023 r., i złożyć nowy?

Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy z 9 marca 2023 r. do ubezpieczonego, który przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy złożył wniosek o zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami ustawy zasiłkowej jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, ale nie rozpoczął pobierania tego zasiłku w dniu wejścia w życie ustawy z 9 marca 2023 r., tj. 26 kwietnia 2023 r., stosuje się przepisy ustawy zasiłkowej w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą.

Aby można było ustalić prawo do zasiłku macierzyńskiego na podstawie ustawy zasiłkowej w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, ubezpieczony składa ponownie wniosek w terminie 21 dni od dnia wejścia w życie ustawy z 9 marca 2023 r., tj. do 17 maja 2023 r. (art. 40 ust. 2 ustawy z 9 marca 2023 r.). Jeżeli ubezpieczony nie złoży ponownie ww. wniosku, korzysta z zasiłku macierzyńskiego zgodnie z wnioskiem złożonym przed dniem wejścia w życie ustawy z 9 marca 2023 r. (art. 40 ust. 3 ustawy z 9 marca 2023 r.).

Zatem jeżeli ubezpieczona złożyła wniosek przed 26 kwietnia 2023 r. i chciałaby skorzystać z zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku, powinna do 17 maja 2023 r. złożyć ponownie wniosek o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Matka zakończyła urlop rodzicielski (32 tygodnie) parę miesięcy temu. Do jakiego wieku dziecka (i jakie są inne warunki) ojciec może otrzymać zasiłek za 9 tygodni urlopu rodzicielskiego?

Czy wniosek o ustalenie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości jest sformalizowany?

Nie. Wniosek o ustalenie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości powinien być złożony do 17 maja 2023 r. w formie pisemnej lub elektronicznej do płatnika zasiłku, tj. płatnika składek lub ZUS.

Forma wniosku uzależniona jest od tego, do kogo wniosek jest składany:

jeżeli do płatnika składek ‒ w formie pisemnej,
jeżeli do ZUS ‒ w formie pisemnej lub elektronicznej (np. za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych [PUE] ZUS na formularzu POG).

Pracownica skończyła urlop rodzicielski we wrześniu 2022 r. Czy jeśli złoży wniosek o ustalenie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości do 17 maja 2023 r., to dostanie jakieś wyrównanie?

Nie. Na mocy przepisów art. 39 i art. 40 ustawy z 9 marca 2023 r. prawo do zasiłku w nowej wysokości obowiązującej od 26 kwietnia 2023 r. mają osoby, które na dzień 26 kwietnia 2023 r. korzystają z zasiłku macierzyńskiego lub złożyły wniosek o zasiłek, ale nie rozpoczęły jego pobierania.

Pracownica urodziła dziecko w lutym 2023 r. Czy musi złożyć wniosek o ustalenie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości do 17 maja 2023 r. i czy wówczas dostanie wyrównanie za cały okres, czy tylko do 26 kwietnia?

Złożenie wniosku o ustalenia zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości od 26 kwietnia 2023 r. jest prawem, a nie obowiązkiem ubezpieczonego.

Ubezpieczona, która urodziła dziecko w lutym 2023 r. i na dzień 26 kwietnia 2023 r. korzysta z zasiłku macierzyńskiego, może złożyć wniosek o ustalenie zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości.

Jeżeli taki wniosek złoży, zasiłek w zmienionej wysokości będzie jej przysługiwał od 26 kwietnia 2023 r. do końca okresu odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego.

Jeżeli ubezpieczona nie złoży ww. wniosku, będzie korzystać z zasiłku macierzyńskiego na zasadach dotychczasowych (obowiązujących przed 26 kwietnia 2023 r.).

Źródło: ZUS